Waarnemen is een activiteit

De menselijke waarneming heeft een actieve en een passieve kant. Het binnenkomen van een visuele indruk is een passief proces - dat je je ogen open hebt wil niet zeggen dat je ook echt iets ziet. Het eigenlijke kijken bestaat uit het duiden, herkennen en benoemen wat je ziet. Zien is een activiteit, die je zelf vormgeeft, en waar ongemerkt een heleboel denkaktiviteit in zit.

Ik ben gaan schilderen vanuit de fotografie. Schilderen is voor mij een vorm van actieve fotografie. Niet alleen wat buiten je is is een objectief gegeven, ook de manier waarop je waarneemt kun je als aktiviteit leren registreren. Je onderzoekt dan eigenlijk wie je zelf bent, hoe je met je aandacht handelt in wisselwerking met je omgeving.

Ik heb onderzoek gedaan, vanuit de kleurenleer van o.a. Goethe, naar de samenhangen tussen kleurprocessen en mijn eigen bewustzijnsprocessen. Door de kleurwetten te onderzoeken, en die te koppelen aan de menselijke constitutie, kon ik de menselijke (en daarmee mijn eigen) bewustzijnsprocessen in kaart brengen (zie: kleuronderzoek). Deze dingen heb ik uitgeprobeerd in studie- en onderzoeksschilderijen, net zolang tot me bepaalde werkingen duidelijk werden. (zie: kijkje in de keuken) Zo probeer ik steeds opnieuw in de meer onderbewuste lagen van het waarnemen af te dalen. Het schilderen zelf wordt dan een stuk gereedschap waarmee de handen tot uitdrukking kunnen brengen wat het lichaam aan en in de levensprocessen waarneemt. Dit te voelen is woordeloos begrip.

In het werk gebeurt hierdoor iets wat je concrete bezieling kunt noemen. Door het ontstaansproces van het werk in overeenstemming te laten zijn met bepaalde waarnemingsprocessen, komen er wezens die het werk bezielen. 'Abstract' schilderen kan dan worden tot een vorm van fotografie van het niet-fysieke. Een kwastgebaar of een kleurvlek kan drager worden van iets dat ook los van mij een eigen bestaan heeft. Ik ga met deze dingen/wezens een (gevoels)dialoog aan en leer daarvan.

Creatieve processen zijn eigenlijk waarnemingsprocessen. Als die ook ondersteund worden door technische vaardigheden geeft dat het vermogen om je handelen zodanig in te richten dat de waarneming niet stuk gaat. De beste dingen om te maken verzin je niet zelf. Die komen naar je toe, ze doen zich voor. Je handen, oren, ogen en beweginsapparaat kunnen leren hoe deze dingen te registreren zonder ze kwijt te maken. De zintuiglijke waarneming is niet alleen cognitief, hoewel dat deel wel het meest in het oog springt. We voelen ook dingen bij wat we zien, en reageren erop met een wilshouding. Dit laatste speelt zich af op de grens van wat je bewust waarneemt. Door te leren werken met vorm, kleur, klank en beweging kun je leren die grenzen te verkennen. Een kunstopleiding is eigenlijk een scholing van je wil, met het doel om je op een bepaald gebied (dans, film, schilderen etc.) zodanig thuis te geraken dat je er op gevoel de weg kunt vinden.